In memoriam Hans Euwe

Afscheid van een toegenegen tandarts  

Op 29 augustus 2023 is Hans Euwe overleden. Hij werd 73 jaar. Veel tandartsen en andere betrokkenen bij de mondzorg kennen hem van zijn werk op ACTA en bij SBT. Hij was ook een leermeester voor hen die zijn ervaringen deelde en alternatieven aanreikte. Hans was een warm voorstander van het gebruik van lachgas als aanvulling op andere angstreducerende technieken. Hij droeg dat ook uit in de cursussen die hij gaf.

Ziek
Hans was al langere tijd ziek. Al bij zijn afscheid van SBT in 2016 openbaarden zich de eerste verschijnselen van een progressieve spierziekte. Hij raakte zijn stem kwijt. Vanaf die tijd communiceerde hij vooral met behulp van een Ipad. Als je hem iets vroeg typte hij het antwoord in. Maar voor wie hem beter kenden sprak ook zijn mimiek boekdelen. Het bleef voor hem nog lang mogelijk om fysiek actief te zijn:  wandelen, fietsen, klussen in huis, zwaar lichamelijk werk in de tuin.

Actief en belangstellend
Ondanks zijn ziekte bleef Hans actief. Actief door o.a. veel in de omgeving van Heemstede te sporten, zoals met hardlopen en fietsen en in zijn contacten met mensen. Maar ook in en rond het huis en in de enorme tuin achter het huis, waar altijd veel werk was te doen. Belangstellend: omdat hij altijd vol interesse was hoe het met de ander ging. Zelfs een paar weken voor zijn overlijden wilde hij nog altijd eerst weten hoe het met de ander ging. Wat kon hij – ook toen hij ziek was – nog genieten van zijn dochters, zijn schoonzoons en zeker ook van zijn oogappels, zijn kleinkinderen. En altijd was er naast hem zijn vrouw Hanneke, met wie hij bijna 50 jaar getrouwd was.

Uitvinder
Hans vertelde het zelden, maar hij was ooit begonnen met een studie werktuigbouwkunde aan de Technische Universiteit in Delft. En ook toen hij de opleiding voor tandarts ging volgen in het oude Acta-gebouw bleef hij nog werktuigbouwkundige. Eigenlijk was hij een permanente uitvinder. Als Hans een ogenschijnlijk waardeloos voorwerp zag bedacht hij ook wat hij er mee kon doen. En als iets niet naar behoren werkte, bedacht Hans een eigen oplossing,  die vaak meer solide was dan de producten van bedrijven. De fiets waarmee hij van en naar zijn werk fietste (twee maal per dag ruim 20 km in weer en wind!) hield het erg lang vol dankzij de vaardigheden van Hans om defecte onderdelen te repareren. Die vindingrijkheid paste hij ook thuis toe. Toen hij ziek was bedacht hij samen met één van zijn dochters nog eigen hulpmiddelen om zo lang mogelijk de regie te kunnen behouden.
Op SBT, waar hij al sinds begin 1990 werkzaam was, heeft men volop kunnen profiteren van de vindingrijkheid van Hans. Hij wilde zoveel mogelijk repareren, iets weggooien paste niet bij hem. Dat kostte teveel geld en was slecht voor het milieu. Ook paste hij de slecht functionerende lachgasmaskers zo aan dat ze wél goed functioneerden. Daar kon de fabrikant een voorbeeld aan nemen. 

Toegenegen
Als ik aan Hans denk, denk ik vooral aan de contacten die ik met hem had op SBT. Hans was iemand die rust en vriendelijkheid uitstraalde, iemand bij wie ook de meest angstige patiënten zich vertrouwd voelden. Hij was voor hen – ook als het spannend was – een houvast, een vuurtoren aan een woelige zee. ‘Toegenegen’ is een woord dat echt bij Hans past. Zijn collega’s herinneren zich hem als iemand die vaak door de knieën ging, op ooghoogte contact maakte en de boodschap rustig uitlegde. Of die huppelend door de gang liep met een patiëntje. Ook als de tijd krap was: Hans maakte geen haast. ‘De patiënt centraal’ was voor hem geen loze kreet, maar was hem uit het hart gegrepen. Natuurlijk kende Hans ook situaties waar hij geen oplossing voor wist te bedenken. Dan deelde hij zijn vragen met anderen in de hoop dat er uiteindelijk toch nog een idee tevoorschijn kwam.

Vredestichter
Hans was een vredestichter. Hij had geen opleiding tot mediator gevolgd, het zat in zijn persoon. Conflicten vond hij zonde van de tijd en van de energie. Soms ging hij er onder gebukt als hij zag dat mensen moeilijk door één deur konden. Hij probeerde hen dan weer met elkaar te verbinden. Dat gold voor collega’s, maar ook in de zorg voor patiënten. Voor Hans telde iedereen mee. Goede mondzorg was voor hem niet een goed gebit, maar een veilige stoel die niet alleen een pasvorm bood voor de patiënt, ook voor alle mensen om die patiënt heen. Soms betrok hij zelfs de opa’s en oma’s er bij.  

Naderend afscheid
In de zomer van 2023 werd duidelijk dat het einde van Hans naderde. Hij kreeg regelmatig ernstige lichamelijke klachten en kende dan ook momenten van angst. De mogelijkheid tot regie over het eigen werd steeds beperkter. Hij gaf ook aan dat het groeiende onvermogen om iets te kunnen doen in en rond het huis hem frustreerde. In zijn hoofd bedacht hij nog altijd oplossingen, maar zijn lichaam stond hem niet meer toe om ook daadwerkelijk iets te doen.

Getekende kist
Kort voor zijn overlijden kwam de kist waar Hans in begraven zou worden in huis te staan. Zijn kleinkinderen hebben die kist helemaal naar eigen inzicht beschilderd. Hans was er bij en ze hebben er met zijn allen een ontroerend mooie kist van gemaakt. De kleinkinderen tekenden een patrijspoort in de kist, zodat opa na zijn dood nog naar buiten zou kunnen kijken. Dat was een treffende tekening van wie Hans was: altijd volop belangstelling voor alles en iedereen om hem heen.

Voorbeeld
Hans was voor mij en voor veel anderen een voorbeeld van warme, toegenegen zorg, maar ook van oplossingsgericht denken. We missen hem om wie hij was en om zijn vakbekwaamheid als behandelaar. We wensen vooral zijn vrouw Hanneke, zijn dochters Marieke, Jytte en Froukje, hun partners en de kleinkinderen veel sterkte in de komende tijd.

Door Henk Algra